Cursusdag Jeuk bij de hond
door: Diane Leeuwe – paraveterinair/trimster Stad en Land Dierenkliniek Foto’s: Djenny Reijers – van Leeuwen
Het reuze
interessante artikel over deze dag was wat lang voor in het vakblad, maar we wilden jullie niet een gecomprimeerde versie geven. Daarom het vervolg hier.
30 juni en 30 graden! Wat een warme dag! Maar ondanks de hitte waren we allemaal zeer aandachtig aan het luisteren naar de interessante nascholing over het onderwerp “jeuk bij de hond” gegeven door dierenarts Kelly van Amersfort. Er is nog een hoop te leren over alle aandoeningen die veroorzaakt worden door jeuk. Zo is de eerste vraag die gesteld wordt in de cursus, wat is jeuk eigenlijk en waar komt het door? Deze vraag is niet zo een twee drie eenvoudig uit te leggen. Al gaande weg komen we er achter dat er wel tientallen oorzaken van jeuk kunnen zijn en dat elke oorzaak weer een andere aanpak vereist. In de trimsalon zien we vaak dieren met huidklachten of jeuk. Wat kunnen we als trimsters doen? Vooral de kennis die Kelly wil overdragen zal bijdragen aan een ‘gezonder’ klantje zodat we kunnen ingrijpen en als trimsalon samen kunnen werken met de lokale dierenartsen of specialisten. Beter een goed verhaal en uitleg doorgeven aan de klant, dan helemaal niets doen is het motto.
Het exacte proces dat zich in de huid afspeelt bij jeuk is niet precies bekend. De trigger op de huid bv een insect of pollen geeft een speciale prikkeling van de zenuwen in de huid. Door het afweersysteem wordt het allergeen gedetecteerd en stofjes zoals histamine, cytokine en prostaglandinen die door ontstekingscellen in het lichaam worden geproduceerd, geven weer een signaal af naar de hersenen om te gaan krabben en likken. Een heel proces dus waarbij we in verschillende fases hiervan kunnen ingrijpen om de jeukprikkel te verlichten of te remmen. De meest voorkomende oorzaken van jeuk noemt Kelly ook wel de ‘Big Five’ (Ectoparasieten / Bacteriële infecties / Malassezia gisten / voedselovergevoeligheid / Atopie). Deze Big Five kunnen we gaan behandelen via een stappenplan. Het is zeer belangrijk om via het stappenplan te werk te gaan en niet alles tegelijk te gaan behandelen. Zo weet je namelijk nooit welke therapie gewerkt heeft en wat dus de trigger is geweest voor de jeuk. Er is namelijk een jeukdrempel. Zo kan het dier last hebben van een lichte allergie voor pollen en huisstofmijten wat een beetje jeuk veroorzaakt, maar zodra hij een vlo krijgt schiet de jeukdrempel omhoog en begint hij zich volledig kapot te krabben. Of andere dieren hebben meer last wanneer ze stress ervaren. Sommige factoren maken een allergisch dier namelijk gevoeliger voor jeuk. Denk aan warme temperaturen, verveling, stress of (geslachts)hormonen. Triggers om de jeuk drempel over te gaan kunnen bacteriën, gisten of vlooien zijn.
In de salon zullen we als eerste zicht hebben op parasieten die het dier mogelijk met zich meedraagt. Niet alleen vlooien maar ook mijten, gisten en bacteriën kunnen we ontdekken. Als er een hotspot oppopt onder een dikke vacht hebben we geleerd wat we hier aan kunnen doen. Als het te erg is en de infectie zich uitbreid moet het dier door de dierenarts worden behandeld. Maar ook als een huid schilfers heeft en juist heel droog is. Of we zien een heel vette vacht wat stinkt? Soms zien we korstjes en kale plekken. Wat kunnen we doen? Er zijn diverse shampoos in omloop die kunnen bijdragen aan het herstel van de huid. Een huid is opgebouwd met cellen (bakstenen) die met vetten en eiwitten (cement) bij elkaar gehouden worden. Is dit verstoort door bovenstaande oorzaken dan kunnen we als goede trimmers hier aan bijdragen om de huid te herstellen met voedende shampoos. Deze werken alleen als het op de huid zit dus het aanbrengen van de shampoo en de inwerktijd (10-15 min) is een uiterst zorgvuldige handeling. Soms is het nodig om dit wel elke week te herhalen dus met een goed plan in de trimsalon kun je de klant een oplossing bieden voor huidproblemen bij de hond. Voorzichtigheid bij deze gevoelige huiden is belangrijk. Niet scrubben en heet föhnen maar liever voorzichtig droogdeppen of aan de lucht laten drogen. De huid van de hond heeft een hogere pH (7.4) dan die van de mens (5.5) dus ook babyshampoos waar sommige mensen misschien hun hond mee wassen is niet verstandig. Zeker als het gaat om allergische honden moeten we als trimmers goed weten wat we aan het doen zijn met shampoo therapie. We willen natuurlijk eerst de allergenen goed afspoelen, denk aan graspollen en huisstofmijten. Daarnaast willen we bijdragen aan een goed herstel van de huidbarrière (de mooie bakstenen muur) en zo de huidontstekingen verminderen. Helaas mogen we er niet vanuit gaan dat elke shampoofarbriek aangeeft wat het precies doet. Als het een geregistreerd diergeneesmiddel is wel, dan mogen ze claims maken over de werking. Te herkennen aan het Reg NL nummer op de fles.
Als laatste onderdeel kwamen de oren aan bod. Ook hier worden vaak discussies gevoerd over het wel of niet uitplukken van de haren in de gehoorgang. Het gaat er juist om dat we weten wat we aan het doen zijn en niet dat er een bepaalde techniek wel of niet zou mogen. Kijk goed naar het dier en weet wat je doet is de uitleg van Kelly. De anatomie van het oor wordt uitgelegd, de werking van oorsmeer, het zelfreinigende vermogen van een hondenoor en de bekleding van de gehoorgang. De functie van het oorsmeer is belangrijk samen met de haren om een goed microklimaat te behouden. Denk aan temperatuur, zuurgraad en luchtvochtigheid. Ook zal het oor beschermt worden door een regenbui buiten. Bij een oorontsteking veranderen deze factoren. Er is altijd een reden dat het oor gaat ontsteken. Dat kan door beschadiging zijn, allergie of vreemde voorwerpen zoals een grasaar komen. Het oor is nooit zomaar ontstoken. Stuur de hond altijd naar de dierenarts voor een systemische aanpak. PPSP systeem noemt Kelly. Ze legt uit dat bij de dierenarts het oor nagekeken wordt met de otoscoop. Zo kunnen we de verticale- en horizontale gehoorgang en het trommelvlies bekijken. Via een oorswab kan er cytologisch onderzoek worden gedaan op de aanwezigheid van bacteriën en gisten.
PPSP-systeem:
Predisponerende factoren : Deze veroorzaken geen ontsteking maar dragen bij. Denk aan een lage afweer van de hond door ziekte, overmatig gebruik van antibiotica, trauma door hardhandig schoonmaken of plukken van de oren waardoor een ontsteking van de haarzakjes kan ontstaan (folliculitis). Nauwe gehoorgang, teveel haar in oor, hangende oren, zwemmen / wassen of obstructies zoals poliep of tumor.
Primaire oorzaken : Deze veroorzaken direct een ontsteking. Bijvoorbeeld parasieten, grasaren of andere vreemde voorwerpen, allergie (bepaalde rassen hebben vaker deze problemen), hormonale aandoeningen, problemen met de verhoorning in de gehoorgang of verstoorde functie van de klieren.
Secundaire oorzaken : Deze kunnen in de veranderde gehoorgang de ontsteking verergeren. Het zijn de bacteriële infecties, gisten, overmatig reinigen van de oren of een reactie op oorcleaner / medicatie.
Perpetuating factoren : Door de verandering van de anatomie en fysiologie van het oor door de chronische ontsteking, zal deze oorzaak de genezing tegengaan en zelfs bijdrage aan een progressieve verslechtering. Door de langdurige en soms chronische ontsteking kan de gehoorgang vernauwen of verkalken waardoor het oor geen gezond microklimaat meer kan krijgen.
Als trimster krijgen we de honden vaak terug te zien in de salon. Zien we bij een bepaalde klant steeds dat het dier last heeft van de oren, beide of een oor telkens extreem vuil of ontstoken dan kunnen we nu na deze nascholing de klant wijzen op de mogelijke oorzaken hiervan. Zeker 50% van de honden met een allergie / atopie hebben namelijk last van de oren. In sommige gevallen is een oorontsteking zelfs het enige verschijnsel! Als trimster is het dus onmogelijk om veel te doen aan dit probleem omdat er eerst goed in de gehoorgang moet worden gekeken wat het mogelijke probleem is en of het trommelvlies wel intact is. Voordat we met zalf en cleaners in de weer gaan moet dit eerst worden onderzocht. De buitenste gehoorgang kunnen we schoonmaken met cleaner op een watje, maar zeer zeker geen oorcleaner direct in het oor gieten. Ook als de klant zegt dat hij steeds een zalfje krijgt maar de ontsteking blijft terugkomen moeten we alert zijn. De oorzalven bevatten altijd antibiotica en er kan dus sprake zijn van een resistente bacterie die gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid van mens en dier! In vele gevallen is antibiotica niet direct nodig. Het reinigen is belangrijk omdat in een vies oor, de zalf niet goed ter plaatse komt en niet voldoende kan werken. Er bestaan antiseptische oorcleaners met honing als werkzame bestanddelen of zure oordruppels die een prima alternatief kunnen zijn om de infectie te behandelen. Bij honden die veel zwemmen kan dit een prima lossing zijn. De oorzaak is zwemmen weten we dan en zo houden ze de oren gezond.
Helaas kunnen we als trimsters niet meteen een kant en klare oplossing bieden voor onze hondenklantjes met huid-/oorproblemen. Toch is het zeer nuttig om te weten wat er allemaal gedaan wordt bij de arts en hoe dit het beste uitgezocht kan worden. Hoe werkt een gezond oor en hoe behoudt je een gezonde vacht. Nu we dit weten kunnen we beter advies geven. Een goed en duidelijk verhaal vanuit onze branche (huid en vacht) kan een klant misschien doen besluiten om zijn hond toch eens naar de arts te brengen voor het behandelen van een vreselijke aandoening……. Jeuk……
